İstanbul’da düzenlenen 12. Deniz Sistemleri Semineri kapsamında Türk Deniz Kuvvetleri özelinde son derece değerli bilgiler paylaşıldı. Bu seminerde yer alan Denizaltı Filosu Kumandanı Tümamiral Timur Yılmaz, Türk Deniz Kuvvetleri’nin nükleer güçlü denizaltı programına resmiyet kazandırarak projeye “NÜKDEN” isminin verildiğini duyurdu. Proje ismi “nükleer denizaltı” tabirinin kısaltmasından geliyor. Türk Deniz Kuvvetleri Kumandanı Oramiral Ercüment Tatlıoğlu’nun daha evvel Warships International Fleet Review mecmuasına verdiği röportajda, nükleer denizaltı inşa maksadının altını çizdiği hatırlanırken, Tümamiral Yılmaz’ın açıklamaları bu stratejik vizyonun alana yansımaya başladığını gösteriyor.
NÜKDEN projesi resmen duyuruldu
Türkiye’nin hala yürütmekte olduğu MİLDEN (Milli Denizaltı) projesiyle birlikte, NÜKDEN atağı, deniz kuvvetlerinin caydırıcılığını ve hareket kabiliyetini niteliksel olarak bir üst düzeye taşıyacak. Tümamiral Yılmaz, bu stratejik değişimin münasebetlerini şöyle özetledi: “Ulusumuzun güvenliği, caydırıcılık duruşumuz, yetki ve ilgi alanlarımızın kapsamı ve ulusal uçak gemimizin liderliğindeki vazife kümelerine gereken takviye, bir nükleer denizaltı edinilmesini mecburî kılmaktadır.”
Tümamiral Yılmaz, projenin sırf askeri bir amaç olmadığını, birebir vakitte Türkiye’nin akademik ve sanayi ekosisteminin ağır iştirakiyle şekillendiğini vurguladı. Geliştirme sürecinde, denizaltı inşa teknolojilerinden tahrik ve güç iletim sistemlerine, nükleer tahrik altyapısından uydu bağlantı yeteneklerine sahip ulusal muharebe sistemlerine kadar birçok alanda yerli kabiliyetlerin ön plana çıktığı tabir edildi. Reaktör tipi şimdi netleşmedi
Projenin en kritik bileşeni olan nükleer reaktör tipi ise hala kıymetlendirme aşamasında. Fezibilite ve mühendislik tahlilleri devam ederken, daha evvelki tahliller erimiş tuz reaktörlerine (Molten-salt reactor) – MSR) işaret etmişti. Bu çeşit reaktörlerin deniz platformlarına uygun kompakt yapılarıyla öne çıktığı biliniyor.
Bir nükleer denizaltının uçak gemisi vazife kümesine entegre edilmesi, ilgili deniz kuvvetine önemli stratejik kazanımlar sağlar. Bu çeşit denizaltılar, yakıt ikmali gerektirmeksizin aylarca deniz altında kalabildiğinden, misyon gücünün menzilini ve harekât müddetini kayda bedel ölçüde artırır. Sessiz ve derinden ilerleyebilen yapıları sayesinde, misyon kümesine görünmez bir müdafaa kalkanı oluşturarak düşman ögeler üzerinde daima bir belirsizlik ve baskı yaratır. Gerektiğinde seyir füzeleri ve torpidolarla yüksek hassasiyetli vuruşlar yapabilen bu platformlar, caydırıcılığın ve operasyonel derinliğin temel taşlarından biridir. Bu sayede uçak gemisi etrafındaki kuvvet yapısı, sırf havadan değil, birebir vakitte denizaltından da güçlü bir akın ve savunma kapasitesine ulaşmış olur. Bu da Türkiye’nin “mavi vatan” doktrini doğrultusunda açık denizlerde aktifliğini artırma gayesi için olmazsa olmazlardan. Bu türlü bir güç kümesi ile Türkiye, Hint Okyanusu ve Kızıldeniz üzere stratejik bölgelerde uzun periyodik varlık gösterebilir.
NÜKDEN projesi ne kadar sürecek?
Öte yandan NÜKDEN projesi üzerindeki mevcut bilgilere baktığımızda programın şimdi yolun başında olduğunu belirtmek gerek. Bu da NÜKDEN için bir takvim vermenin mümkün olmadığı manasına geliyor. Türkiye ve Kuvvet, NÜKDEN projesini “MİLDEN sonrası” olarak planlıyor.
Türkiye daha evvel nükleer denizaltı ya da nükleer tahrikli rastgele bir deniz platformu üretmemiş bir ülke olarak, reaktör tasarımı, güvenlik protokolleri, güç dönüşüm sistemleri ve entegre tahrik sistemleri üzere kritik alanlarda sıfırdan bir yetenek geliştirmek durumunda. Bunun bir de yasal memleketler arası düzenlemeli bulunuyor.
Tümamiral Yılmaz’ın belirttiği üzere, şimdi reaktör tipi bile netleşmiş değil. Bu da temel teknolojik yönelimlerin hâlâ kıymetlendirme evresinde olduğunu gösteriyor. Konvansiyonel bir denizaltının bile tasarım, prototipleme ve deniz testleri dahil envantere girişi ortalama 8-10 yıl sürebilirken bu, kelam konusu nükleer denizaltı olduğunda daha uzun sürmekte.
MİLDEN projesinin resmi başlangıcı 2019’du ve birinci platform için kaynak süreci 2024 sonunda yapıldı. İlk teslimat için ise 2031 yılı öngörülüyor. Bu zamanlama, NÜKDEN’in ne vakit teslim edileceği konusunda bir kılavuz olacaktır.
