Dünyanın en ağır ve rahatsız edici kokusuna sahip yiyeceklerinden biri olarak kabul edilen İsveç’in fermente ringa balığı Surströmming, hem tarihi kökeni hem de eşsiz hazırlanış formülüyle dikkat çekiyor. 16. yüzyıldan beri Kuzey İsveç mutfağının vazgeçilmezlerinden olan bu klasik yemek, kokusu sebebiyle pek çok havayolu tarafından taşınması yasaklanan sıra dışı bir lezzet olarak anılıyor.
Sosyal medyada sıkça karşılaşılan çok besin meydan okumaları ortasında dikkat çeken İsveç’in klâsik fermente balığı Surströmming, “dünyanın en makûs kokan yiyeceği” olarak kabul ediliyor. 16. yüzyıldan bu yana Kuzey İsveç’te tüketilen Surströmming, küçük Baltık ringa balıklarının salamura içinde fermantasyona bırakılmasıyla hazırlanıyor. Bu süreç, balıkların kutu içinde şişmesine ve ağır bir koku yaymasına neden oluyor.
Koku nedeniyle havayolu yasakları
Surströmming’in kokusu, İzlanda’nın fermente köpekbalığı yemeği hákarl yahut Asya’nın meşhur durian meyvesinden bile ağır olarak tanımlanıyor. Bu nedenle birçok havayolu şirketi, Air France, British Airways, Finnair ve KLM üzere, Surströmming’i uçaklarda taşımayı yasaklamış durumda.
Satış ve saklama koşulları
Londra’da İsveç mutfağı eserleri satan Scandi Kitchen isimli dükkândan satın alınan 400 gramlık kutular halinde satılan Surströmming, özel soğuk şartlarda saklanıyor. Üzerinde “Koku hayli güçlüdür, ekseriyetle ‘dünyanın en berbat kokusu’ olarak isimlendirilir; lakin tadı güzeldir” ibaresi bulunuyor. Lakin deneyenlerin büyük kısmı, kokunun dayanılmaz olduğunu ve tadının beklentilerin çok altında kaldığını belirtiyor.
Surströmming kutusu açılırken ağır bir sıvı fışkırıyor ve yayılan koku, çürümüş balık, yıkanmamış beden kesimleri ve deniz yosunu karışımına benzetiliyor. Koku o kadar ağır ki, açıldığı ortamda günlerce kalıcı olabiliyor. İsveçliler klâsik olarak Surströmming’i haşlanmış patates, kırmızı soğan, gevrek gözleme ve süt ile servis ediyorlar; lakin bu kombinasyon dahi yemeğin tadını yumuşatmaya yetmiyor.
Sağlık üzerindeki etkileri
Bazı tüketiciler, surströmming tecrübesinin akabinde baş ağrısı, mide bulantısı, titreme üzere besin zehirlenmesine benzeri semptomlar yaşadıklarını bildiriyor. Uzmanlar, fermente balık eserlerinin bilhassa bakteriyel gelişime açık olduğunu ve tüketirken dikkatli olunması gerektiğini vurguluyor.
2015 yılında ise İsveç’in Stockholm kentinde fermente balık kokusu, bir apartmanda gaz sızıntısı kuşkusuyla itfaiyeyi harekete geçirmişti. Yapılan incelemede, berbat koku kaynağının surströmming partisi yapan sakinler olduğu ortaya çıkmıştı.
Yüzyıllardır İsveç kültürünün bir modülü olan surströmming, güçlü kokusu ve alışılmışın dışındaki tadıyla dünyada hem merak hem de kaygıyla anılan bir lezzet olarak varlığını sürdürüyor.
