Beş yıl evvel yatırımcı Katelin Holloway, “gerçek bir ay atışı” olarak nitelendirdiği bir yatırım yaptı. Genel teşebbüs sermayesi firması Seven Seven Six’in kurucu ortağı olan Holloway, takımıyla birlikte, tekrar kullanılabilir fırlatma teknolojisi sunan Stoke Space şirketinin sunumunu duyduğunda “hiçbir fikrimiz olmadığını” itiraf ediyor. “Tamamen farkındaydık ki uzman biz değildik,” diyor Holloway.
Uzay yatırımlarında artış
O vakitten beri Holloway, ay yüzeyinden helyum-3 çıkarıp Dünya’ya satarak kuantum bilgisayarlar ve tıbbi görüntüleme uygulamalarında kullanılmasını planlayan Interlune şirketine de yatırım yaptı. Holloway, bu cins bahislerin çekebileceği şüpheciliğin farkında. Lakin, onun uzay konusunda acemiden yatırımcıya geçiş kıssası, risk sermayesi dünyasında daha geniş bir değişimi de yansıtıyor: artık uzay mühendisliği diploması olmayan VCler de uzay start-up’larını finanse ediyor. PitchBook’a nazaran Temmuz prestijiyle uzay teknolojisine yapılan global teşebbüs yatırımı 48 şirkette 4,5 milyar dolara ulaştı; bu, 2024’te uzay start-up’larının çektiğinin dört katından fazla.
Bu trendin gerisinde ne var? Öncelikle SpaceX ve öteki firmaların fırlatma maliyetlerini değerli ölçüde düşürmesi, uzayı uygulamaya odaklı iş modellerine sahip kurucular için erişilebilir hâle getirdi. Holloway, TC’nin StrictlyVC Download podcast’inde şunları söyledi: “Biz, cins olarak, uzayın günlük hayatımızın bir kesimi hâline gelmesinin eşiğinde oturuyoruz. Ve dünya bunun farkında değil, buna hazır değil.”
Bu durum, VClerin sadece roket üreten şirketlere bakmak yerine, uzay tabanlı data ve altyapıyı iklim izleme, istihbarat toplama ve irtibat üzere yeni uygulamalar için kullanan start-up’lara yatırım yapmasına imkan tanıyor. Birebir vakitte yörüngesel lojistik, uzayda üretim, uydu servisi ve lunar altyapı geliştirme alanları da yatırımcıların radarına giriyor. Interlune üzere şirketler bu yeni kategoriyi temsil ediyor. Holloway üzere yatırımcılar için çekicilik, birçok vakit “uzay teknolojisi ile iklim teknolojisi kesişimi” noktasında, yani start-up’ların Dünya’daki çevresel kusurları uzayda tekrar etmesini tedbire maksadında yatıyor.
Jeopolitik tansiyonlar de savunma odaklı uzay start-up’larını cazip kılıyor; Çin’in süratli gelişen uzay kabiliyetleri, ABD yatırımlarını artırıyor. Risk sermayesi yatırımcıları temkinli olabiliyor, lakin savunma harcamaları — ABD hükümetinin emniyetli müşteri ve teknolojik doğrulama sağlaması sayesinde — uzay teşebbüslerinin ticari geçerliliğine dair inanç sağlıyor. Mart ayında Hava Kuvvetleri Bakanlığı Zirvesi’nde Savunma Bakanı Pete Hegseth, “Bir sonraki ve en kıymetli savaş alanının uzay olacağını görmezden gelmenin bir yolu yok” demişti.
