Günümüzde üretken yapay zekâ teknolojileri, gerçek ile sahteyi ayırt etmeyi her zamankinden daha sıkıntı hale getiriyor. Bilhassa seçim periyotlarında bu durum daha da kritikleşiyor. Örneğin, ABD seçimleri öncesinde Midjourney platformunda “Donald Trump”, “Joe Biden” ya da “Kamala Harris” isimlerini yazan kullanıcılar rastgele bir görsel değil, sadece ihtar bildirisi ile karşılaştı. Midjourney, seçim sürecinde lider adaylarının yapay zekâ ile üretilmiş imgelerini oluşturmayı durdurmuştu.
Bu karar yerinde olsa da platformlar ortasında tutarsızlıklar sürüyor. Midjourney kısıtlama getirirken, diğer sağlayıcılar emsal içeriklerin üretilmesine müsaade veriyor. Üstelik bu sorun sadece siyasi kampanyalarla hudutlu değil. Son vakitlerde uydurma ünlü görüntüleri, influencer görselleri ve deepfake içerikler; dolandırıcılık, şantaj ve başka siber hatalarda da sıkça kullanılıyor.
C2PA nedir ve ne emelle geliştirildi?
Bu üzere meselelere karşı geliştirilen C2PA (Coalition for Content Provenance and Authenticity), içeriklerin kaynağını şeffaf halde ortaya koymayı hedefliyor. Adobe, Canon, Microsoft, OpenAI, Getty Images, TikTok ve The New York Times üzere 3.000’den fazla kuruluşun desteklediği bu açık standart, medya evraklarının dijital geçmişini kullanıcılarla paylaşmayı kolaylaştırıyor.
Amaç, rastgele bir imajın kim tarafından, ne vakit ve nasıl üretildiğini gösteren dijital meta bilgileri imgeye gömerek güvenilirliği artırmak.
Görüntülerde kaynak takibi nasıl yapılıyor?
Meta Bilgilerle Dijital Kimlik Oluşturuluyor
C2PA sayesinde her dijital manzara, ayrıntılı bir dijital iz taşır. Görselde küçük bir “i” simgesi yer alır ve bu simgeye tıklayan kullanıcılar, imgenin:
Hangi aygıtla çekildiğini,
Nerede ve ne vakit üretildiğini,
Hangi yazılımlarla düzenlendiğini,
Hangi adımların uygulandığını
açıkça görebilir. Bu bilgiler sırf EXIF ya da IPTC üzere klasik teknik datalarla sonlu değil; tıpkı vakitte içerik üreticisinin kimliği üzere teknik olmayan bilgiler de içeriyor.
Güvenlik katmanı: Dijital imzalar ve hash’ler
C2PA, sadece bilgi eklemekle kalmaz; bu bilgilerin değiştirilmediğinden emin olmak için dijital imzalar ve SHA2-256 üzere güvenlik algoritmaları kullanır. Şayet bir içerik üzerinde oynama yapılmışsa, sistem bu durumu sembolik bir renk ya da ikaz ile işaret eder.
İşlem adımları nasıl takip ediliyor?
İçeriğin Doğduğu An ve Sonrası
C2PA süreci, imajın oluştuğu andan itibaren başlar ve her düzenleme adımı başka ayrı imzalanarak kaydedilir:
Kamera Kademesi: Şayet manzara, C2PA uyumlu bir kamera ile çekilmişse, çekim vakti ve pozisyonu dijital olarak eklenir.
Düzenleme Evreleri: Örneğin Photoshop’ta yapılan renk düzeltmesi yahut başlık ekleme süreçleri bile birer meta bilgi paketi olarak imzalanır.
Yeni İmaj: Kaynak ve tüm düzenleme geçmişiyle birlikte yeni bir evrak oluşturulur.
Manifesto: Tüm bu sürecin kaydını tutan özel bir bilgi yapısıdır ve içeriğin güvenilirliğini gösterir.
Gelecek planları: İmajdan videoya
C2PA’nın şu anki odağı manzaralar olsa da, yakında görüntüler ve ses içerikleri de bu sistemle entegre edilecek. Google, YouTube üzerinde bu doğrultuda testler yapıyor. Standardın 1.3 sürümü 2023 Nisan ayından bu yana geçerli. İçerik üreticileri, C2PA’nın sadece yapay zekâ sahtekârlıklarını hedeflemediğini, tüm medya içeriğinin güvenilirliğini artırmayı amaçladığını vurguluyor.
Uzmanlar, bu yaklaşımın güvenilirlik açısından değerli bir adım olduğunu söylüyor. Lakin etiketleme konusunda filigran (watermark) üzere alternatif sistemlerin de araştırıldığını belirtiyorlar.
Kısaca C2PA ne sağlıyor?
Dijital içeriklerin üretim sürecini şeffaf hale getirir.
Kullanıcılara, içeriğin kaynağını ve geçmişini gösterir.
Sahte içerikleri tespit etmeyi kolaylaştırır.
Medya güvenliği konusunda global bir standart sunar.
