Türkiye Yapay Zeka İnisiyatifi (TRAI), bu yıl sekizincisini düzenlediği çalıştayın akabinde 2025 yılına ait değerlendirmeleri içeren raporunu kamuoyuyla paylaştı. Raporda, Türkiye’de sayısı 411’e ulaşan yerli yapay zeka teşebbüslerinin mevcut durumu, ekonomik tesirler, istihdam, etik unsurlar ve otonom yapay zeka sistemleri (Agentic AI) üzere başlıklar ele alındı.
Çalıştayda sunulan datalara nazaran, yapay zekanın Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’ya yıllık yaklaşık %1 oranında katkı sunma potansiyeli bulunuyor. Kamu hizmetlerinde ise 4 ila 5 milyar dolar düzeyinde tasarruf sağlanabileceği söz edildi.
Ekonomik Tesir ve Kamu Hizmetleri
Rapor, yapay zeka teknolojilerinin sırf özel kesim için değil, kamu hizmetlerinde de verimlilik artışı sağlayabileceğini ortaya koyuyor. Dijital kamu sistemlerinin yapay zeka ile desteklenmesi durumunda, sıhhat, vergi ve kontrol alanlarında kıymetli ölçüde mali tasarruf sağlanabileceği belirtiliyor.
Girişimcilik ve Büyüme Engelleri
Türkiye’de 411 faal yapay zeka teşebbüsünün faaliyet gösterdiği belirtilirken, bu teşebbüslerin potansiyel toplam değerlemesinin 2 ila 4 milyar dolar ortasında olduğu tabir ediliyor. Teşebbüslerin ölçeklenme, yatırım bulma ve milletlerarası pazarlara açılma üzere hususlarda çeşitli pürüzlerle karşılaştığı; bu nedenle kamu alım sistemleri, bilgi paylaşım düzenlemeleri ve düzenleyici yapılarla ilgili iyileştirmelere gereksinim duyulduğu vurgulanıyor.
Agentic AI ve Kurumsal Dönüşüm
“Agentic AI” olarak isimlendirilen otonom yapay zeka sistemlerinin karar alma ve uygulama süreçlerine dahil olmasıyla birlikte, iş yapış biçimlerinde dönüşüm yaşanabileceği bedellendiriliyor. Bu teknolojinin Türkiye’de şimdi erken keşif kademesinde olduğu, lakin önümüzdeki birkaç yıl içinde kurumsal seviyede tesirinin artmasının beklendiği söz ediliyor.
İş Gücü ve Yeni Yetenek İhtiyacı
Rapor, yapay zekanın kimi meslekleri ortadan kaldırmaktan çok, iş rollerini tekrar tanımladığına dikkat çekiyor. Analitik düşünme, empati ve yaratıcılık üzere insan odaklı maharetlere duyulan muhtaçlığın arttığı; bu nedenle eğitim siyasetlerinin ve yine marifet kazandırma programlarının planlanmasının kıymet kazandığı belirtiliyor.
Etik ve Güvenlik Konuları
Yapay zeka teknolojilerinin etik tasarımı, şeffaf yönetişimi ve inançlı kullanımı, çalıştayda öne çıkan başlıklar ortasında yer aldı. Ulusal seviyede bir etik çerçevenin oluşturulması ve güvenlik risklerinin yönetilmesi gerektiği vurgulandı.
Anket Bulguları: Verimlilik, Güvenlik ve Teknolojik Beklentiler
Çalıştaya katılan 134 ekosistem temsilcisinin yanıtladığı anket sonuçlarına nazaran, yapay zekadan en büyük beklenti “verimlilik artışı” olarak öne çıktı. İştirakçilerin birçok yapay zeka olgunluk düzeyini “işlevsel” seviyede tanımlarken, en büyük tasa kaynağının dezenformasyon ve manipülasyon üzere toplumsal riskler olduğu belirtildi.
Üretken yapay zeka araçlarının yaygın biçimde kullanılmasına rağmen, Agentic AI uygulamalarının şimdi hudutlu seviyede kullanıldığı görülüyor. İştirakçiler bu teknolojiyi gelecek periyotta kıymetli bir gelişme alanı olarak pahalandırıyor.
Stratejik Planlama ve Düzenleme Önerileri
TRAI raporunda, insan kaynağının geliştirilmesi, uygulamaya yönelik projelerin artırılması, etik unsurların tanımlanması ve düzenleyici yapıların güçlendirilmesi üzere hususlara yönelik stratejik teklifler yer alıyor. Yapay zeka teknolojilerinin yaygınlaşmasının, teknik boyutun yanı sıra toplumsal ve türel düzenlemeleri de beraberinde getirdiği tabir ediliyor.
