İsviçre, büsbütün kamu altyapısıyla geliştirilen birinci büyük lisan modelini (LLM) duyurmaya hazırlanıyor. ETH Zürih, EPFL ve İsviçre Ulusal Muhteşem Bilgi Süreç Merkezi (CSCS) iş birliğiyle geliştirilen bu model, 2025 yazının sonunda kamuoyuyla paylaşılacak. Proje, şeffaflık, çok dillilik ve açık inovasyonu yapay zeka alanında teşvik etmeyi amaçlıyor.
Şeffaf ve inançlı bir yapay zeka yaklaşımı
ETH Yapay Zeka Merkezi’nden araştırma bilimcisi Imanol Schlag’a nazaran, büsbütün açık kaynaklı modeller yüksek itimat gerektiren uygulamalar için uygun bir temel sunuyor. Ayrıyeten bu şeffaflık, yapay zekanın potansiyel risklerini ve fırsatlarını anlamak ismine bilimsel araştırmalara katkı sağlıyor. Schlag, süreçlerin açık yürütülmesinin mevzuatlarla ahenk açısından da kritik olduğunu vurguluyor.
Alps muhteşem bilgisayarı ile güçlendirilen proje
İsviçre Yapay Zeka Girişimi kapsamında ETH Kurulu tarafından desteklenen proje, CSCS bünyesindeki Alps muhteşem bilgisayarını kullanıyor. NVIDIA Grace Hopper Superchip teknolojisiyle çalışan bu sistem, karbon nötr güçle besleniyor ve 10.000’den fazla araştırmacı tarafından destekleniyor. Proje, son 15 yıldır süregelen NVIDIA ve HPE/Cray iştiraklerinin bir sonucu olarak İsviçre’nin yapay zeka alanında hükümran bir altyapı kurma gayretinin kıymetli bir kesimi.
1.000’den fazla lisanı kapsayan çok lisanlı eğitim
İsviçre’nin geliştirdiği LLM’nin en dikkat cazip istikametlerinden biri çok dillilik. Model, dünya genelinde 1.000’den fazla lisanı temsil eden bilgilerle eğitildi. Yaklaşık 15 trilyon token içeren bu eğitim verisinin %60’ı İngilizce, %40’ı ise öbür lisanlar, kod ve matematiksel bilgilerden oluşuyor. Model, 8 milyar ve 70 milyar parametre olmak üzere iki farklı boyutta sunulacak ve dünya genelinde açık kaynaklı en güçlü modeller ortasında yer alması bekleniyor.
Tamamen açık ve paylaşıma hazır
Modelin tamamı, yani kaynak kodu, eğitim verisi ve yükleri Apache 2.0 lisansı altında açık erişime sunulacak. EPFL ve ETH Zürih’e nazaran bu sayede model, bilimsel araştırmalardan eğitime, kamu hizmetlerinden özel dala kadar pek çok alanda yaygın olarak kullanılabilecek. Ayrıyeten eğitim metodolojisi, model mimarisi ve sorumlu kullanım kılavuzları üzere kapsamlı evraklar de yayınla birlikte paylaşılacak.
Yasalara uyumlu ve etik data kullanımı
Projenin, İsviçre data müdafaa kanunları ve telif hakkı düzenlemeleriyle uyumlu olduğu, birebir vakitte AB Yapay Zeka Yasası kapsamında öngörülen şeffaflık kriterlerini karşıladığı belirtiliyor. Ayrıyeten araştırmacılar, modelin web taraması datalarından arındırılmasının performansı olumsuz etkilemediğini, bu sayede daha etik bir bilgi yaklaşımının mümkün olduğunu gösterdiklerini söz ediyor.
Avrupa’da şeffaf yapay zekaya doğru
Bu çalışma, Aralık 2023’te başlatılan İsviçre Yapay Zeka Teşebbüsü kapsamında yürütülüyor. Teşebbüs, 10’dan fazla akademik kurumu ve 800’den fazla araştırmacıyı kapsıyor. CSCS’nin harika bilgisayarı, yılda 20 milyon GPU saatine kadar kaynak sağlıyor. ETH Zürih ve EPFL’nin de yer aldığı Avrupa’nın ELLIS (European Laboratory for Learning and Intelligent Systems) ağıyla iş birliği içinde yürütülen bu proje, kıtada emniyetli ve şeffaf yapay zekanın geliştirilmesinde kıymetli bir adım olarak görülüyor.
Yetenekleri çekme gücü
EPFL profesörü Martin Jaggi, modelin büsbütün açık bir formda geliştirilmesinin sadece bilimsel ilerlemeye değil, tıpkı vakitte en yetenekli araştırmacıları cezbetmeye de katkı sağladığını belirtiyor. Jaggi’ye nazaran bu yaklaşım, İsviçre’de ve Avrupa genelinde inovasyonu teşvik edecek kıymetli bir stratejik öge.
