31 Ekim 2000, insanlık tarihine geçen özel günlerden biri. O gün, yaşayan tüm insanların Dünya’da bulunduğu son gündü. Bu durum bir daha hiç tekrarlanmadı. Zira sonraki gün, üç kişilik bir grup uzaya çıkarak, gezegenimizin dışındaki birinci kesintisiz insan varlığını başlattı.
Bu kıymetli vazife, Kazakistan’daki Baykonur Uzay Üssü’nden fırlatılan Soyuz TM-31 uzay aracıyla başladı. Mürettebatta Amerikalı astronot Bill Shepherd ve Rus kozmonotlar Sergey Krikalev ile Yuri Gidzenko vardı. 2 Kasım 2000’de Milletlerarası Uzay İstasyonu’na (UUİ) ulaştılar ve böylelikle uzayda daima insan hayatı resmen başlamış oldu. O günden bu yana istasyon hiç boş kalmadı. Ve münasebetiyle, yaşayan tüm beşerler da asla birebir anda Dünya’da olamadı.
UUİ sadece bir mühendislik başarısı değil; tıpkı vakitte memleketler arası iş birliğinin dikkat cazip bir örneği. NASA, Roscosmos, Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Japonya’nın JAXA’sı ve Kanada Uzay Ajansı’nın ortak uğraşlarıyla hayata geçirilen istasyon, farklı ülkelerden uzmanların birlikte çalıştığı bir platforma dönüştü.
109 metre uzunluğundaki bu dev yapı, Dünya’nın etrafında saatte 28.000 kilometre süratle dönüyor ve her 90 dakikada bir gezegenimizi turluyor. Sekiz uzay aracını birebir anda ağırlayabilecek kapasiteye sahip istasyonda, bugüne kadar 100’den fazla ülkeden gelen bilimsel projeler yürütüldü. Mikro yerçekimi ortamında yapılan bu çalışmalar, yer yüzündeki bilimsel gelişmelere de katkı sundu.
Zamanın izleri: UUİ yaşlanıyor
Ancak her yapı üzere, UUİ de vakitle yıpranıyor. Küçük hava sızıntıları, değişmesi gereken kesimler ve yükselen bakım maliyetleri, istasyonun ömrünü sınırlıyor. NASA, UUİ’nin 2030’a kadar faaliyette kalmasını planlıyor. Sonrasında ise istasyonun denetimli bir biçimde Dünya atmosferine yönlendirilerek imha edilmesi hedefleniyor. Bu sürecin SpaceX’in bir uzay aracıyla gerçekleştirilmesi bekleniyor.
UUİ’nin akabinde uzaydaki ömrün özel şirketler aracılığıyla sürdürülmesi planlanıyor. Axiom Space, Blue Origin ve Voyager Space üzere firmalar, ticari yörünge istasyonları geliştirmek için hazırlıklarını sürdürüyor. NASA da bu dönüşüme takviye veriyor.
Bu alanda sırf Batılı ülkeler değil, Çin de değerli adımlar atıyor. 2022 yılında Tiangong isimli kendi uzay istasyonunu kuran Çin, burada sistemli olarak astronot ağırlıyor. Ayrıyeten birtakım ülkelerle ortak araştırmalar da yürütüyor. Tiangong’un önümüzdeki yıllarda büyütülmesi ve yeni modüllerle genişletilmesi planlanıyor.
O günden bu yana uzayda daima bir insan oldu. Astronotlar, yalnızca deneyler yapmakla kalmadı; birebir vakitte uzayda uzun periyodik hayatın mümkün olup olmadığını test etti. Bu bilgi birikimi, gelecekte Ay ya da Mars üzere daha uzak gayelere ulaşmak için kritik değere sahip.
Bugün geldiğimiz noktada, uzaydaki seyahat sadece devletlerin değil, özel şirketlerin ve farklı ülkelerin de ilgi alanına girmiş durumda. İnsanlığın uzay macerası, şimdilik yörüngede dönmeye devam ediyor. Lakin bu seyahatin çok daha uzun bir geleceği olduğu kesin.
