Üniversiteler ve enstitüler yapay zeka ile hazırlanmış makaleleleri bilim literatüründen uzak tutmak için elinden geleni yapıyor olsa da bu hafta yayımlanan bir araştırma, ChatGPT üzere büyük lisan modelleri (LLM) ile hazırlanan pek çok makalenin ortadan sızdığını gösteriyor. Amerika ve Almanya’dan bir küme araştırmacı tarafından yürütülen kapsamlı bir çalışma, 2024 yılında yayımlanan biyomedikal makalelerin en az %13,5’inin yazımında yapay zeka kullanıldığını tespit etti. Araştırmacılar, PubMed veritabanında yer alan 15 milyondan fazla biyomedikal özeti inceleyerek, yapay zekâ temelli yazım şekillerinin bu yayınlara ne ölçüde sızdığını tespit etmeye çalıştı. Science Advances mecmuasında yayımlanan bulgular, akademik dünyada gizlice büyüyen bir dönüşüme işaret ediyor:
Yazı Lisanında Yaşanan Değişim, Makalelerdeki Yapay Zeka Kullanımını Açık Etti
Araştırmada, ChatGPT’nin halka açık olarak yayımlandığı periyot öncesi ve sonrası ortasındaki söz kullanımı farkları tahlil edildi. COVID-19 devrinde salgının vefat sayıları üzerindeki gerçek tesirini tespit etmek için uygulanan “standart üstü ölüm” metodolojisinden esinlenen takım, akademik makalelerdeki yapay zeka kullanımını da “standart üstü söz kullanımı” üzerinden modelledi. Bu sayede, vakit içinde metinlerdeki yapısal değişimler daha belirgen halde ölçülebildi.
Araştırma, 2024 öncesinde akademik yayınlarda standardın üstüne kullanılan kelimlerin çoğunluğunun (%79) isimlerden oluştuğunu, fakat 2024 sonrası bu durumun değiştiğini gösteriyor. 2024’ten sonra standardın üstünde kullanılan kelimler bir anda fiillere (%66) ve sıfatlara (%14) dönüştü. Ayrıyeten makalelerde kullanılan süslü sözlerin sayısında da kayda kıymet bir artış gözlemlendi. Yazı lisanında bir yaşanan bu değişim, yazım sürecine 2024 öncesinde olmayan bir “yazarın” dâhil olduğunu gösteriyor. Bu muharrir da giderek yaygınlaşan büyük lisan modelleri.
Araştırma birebir vakitte yapay zekâ kullanımının yalnızca yaygınlığı değil, dağılımı konusunda da değerli farklar ortaya koydu. Birtakım ülkeler, disiplinler ve yayınlar başkalarına nazaran LLM dayanaklı yazı kullanımına daha fazla başvurmuş durumda. ABD, Çin ve Hindistan bu bahiste en berbat karneye sahip ülkeler. Öteki yandan Türkiye’de tespit edilen LLM kullanım oranı ise %4. Tabii bu sadece biyomedikal makaleler için geçerli.
Bu bulgular, yapay zekânın yalnızca içerik üretimi değil, bilimsel fikrin sunumu üzerindeki tesirinin de süratle derinleştiğini gösteriyor. Lakin bu değişim, bilimsel içeriğin güvenilirliği ve şeffaflığına dair yeni tartışmaları da beraberinde getiriyor. Çünkü ChatGPT üzere yapay zekalar, en kolay sorgularda bile palavra yanlış bilgiler verebiliyor. Hâl böyleyken bilimsel araştırmalara katkı sunuyor olmaları, bu çalışmaların doğruluğuna ve geçerliliğine gölge düşürüyor.
