Dünya üzerindeki kuş tipleri, yalnızca doğal güzellikleriyle değil, ekosistemler üzerindeki kritik rolleriyle de büyük değer taşıyor. Lakin son yapılan kapsamlı bir araştırma, önümüzdeki 100 yıl içinde yüzlerce kuş cinsinin yok olma riskiyle karşı karşıya olduğunu ortaya koyuyor. İklim değişikliği, ömür alanlarının kaybı ve öteki insan kaynaklı tehditler, kuşlar için giderek büyüyen bir tehlike oluşturuyor.
Araştırmaya nazaran, insan tesirleri büsbütün ortadan kaldırılsa bile, yaklaşık 250 kuş tipinin soyu tekrar de tükenebilir. Bu çarpıcı bulgu, kuşları korumak için sadece mevcut tehditleri azaltmanın kâfi olmayacağını, daha kapsamlı ve özel muhafaza stratejilerine muhtaçlık duyulduğunu gösteriyor.
İngiltere’deki Reading Üniversitesi’nden araştırmanın başyazarı Kerry Stewart, pek çok kuş tipinin şu anda önemli bir tehdit altında olduğunu vurguluyor. Stewart’a nazaran, tehditlerin önüne geçmek kıymetli olsa da, birtakım cinslerin hayatta kalabilmesi için özel müdahaleler kural. Bu müdahaleler ortasında tiplere özel üreme programları, hayat alanlarının uygunlaştırılması ve ekolojik onarım üzere metotlar yer alıyor.
10.000’e yakın tıp incelendi
Araştırma takımı, Dünya Tabiat ve Doğal Kaynakları Müdafaa Birliği’nin (IUCN) Kırmızı Listesi’nden alınan datalarla yaklaşık 10.000 kuş tipini mercek altına aldı. Çeşitlerin karşılaştığı tehditler, beden büyüklükleri, kanat açıklıkları ve ömür alanlarına nazaran yok olma olasılıkları hesaplandı.
Elde edilen bilgilere nazaran, büyük gövdeli kuşlar bilhassa avcılık ve iklim değişikliğine karşı daha savunmasız. Geniş kanatlı kuşlar ise ormanların yok olması ve tarım alanlarının yayılması üzere habitat kayıplarından önemli biçimde etkileniyor.
Araştırmada risk altında olduğu belirlenen tipler ortasında, Birleşik Krallık kıyılarında yaşayan Balear yelkovanı, Dünya’nın en ağır uçan kuşu olan büyük toy kuşu, rengarenk görünümüyle tanınan Atlantik puffini, Afrika ormanlarında yaşayan Itombwe baykuşu ve sadece Meksika’da görülen imparator ağaçkakan üzere örnekler bulunuyor. Ayrıyeten Madagaskar’a has sarı karınlı filipet de kuşağı tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan çeşitlerden biri.
Koruma stratejileri nasıl olmalı?
Araştırmanın kıdemli yazarlarından Profesör Manuela Gonzalez-Suarez, sadece tehditleri azaltmanın kâfi olmayacağını belirtiyor. Ona nazaran, bilhassa hassas cinsler için özel muhafaza programlarının hayata geçirilmesi kaide. Üreme merkezleri, hayat alanlarının yine inşası ve yerel topluluklarla iş birliği bu stratejiler ortasında yer alıyor.
Gonzalez-Suarez, muhafaza kaynaklarının sonlu olduğu gerçeğini de göz önünde bulundurarak, sadece en yüksek risk altındaki 100 çeşit için bile öncelikli müdahale yapılmasının, kuşların morfolojik çeşitliliğinin yaklaşık yüzde 68’ini koruyabileceğini tabir ediyor. Bu çeşitlilik, sırf kuşların değil, içinde yaşadıkları tüm ekosistemlerin sıhhati açısından kritik ehemmiyette.
Araştırmanın sonuçları, tabiatın istikrarı için kıymetli roller üstlenen kuşların korunması ismine yeni bir bakış açısına muhtaçlık olduğunu gösteriyor. Mevcut tedbirlerin ötesine geçilmezse, gelecek yüzyılda birçok kuş çeşidi sadece kitaplarda kalabilir.
Araştırma, bilim dünyasında saygınlığıyla bilinen Nature Ecology & Evolution mecmuasında yayımlandı.
