Zeki insanların daha başarılı olduğu istikametindeki görüş, yalnızca bir önyargı olmayabilir. University of Bath tarafından yapılan yeni bir araştırma, IQ düzeyi yüksek bireylerin geleceğe dair daha isabetli kestirimlerde bulunduğunu ve bu marifetin karar alma süreçlerini direkt etkilediğini ortaya koydu.
Üstelik bu fark yalnızca okul başarısı ya da meslek seçiminde değil; sıhhat, finans ve alakalar üzere hayatın kritik alanlarında da kendini gösteriyor. Yani aslında, “Kariyer mi, yatırım mı?”, “Bu ilgiye devam etmeli miyim?” üzere sorulara verilen karşılıklar, IQ seviyenizle düşündüğünüzden çok daha yakından bağlı olabilir.
IQ düzeyiniz kararlarınızı nasıl etkiliyor?
Çalışmada İngiltere’de 50 yaş üstü bireyler üzerinde yapılan çalışmada iştirakçilerden, ne kadar yaşayacaklarına dair kendi iddialarını yapmaları istendi. Bu tahminler resmi istatistiklerle karşılaştırıldığında ise düşük IQ’lu bireylerin yanılgı oranlarının yüksek IQ’lu şahıslara göre iki kat fazla olduğu görüldü. İddia becerilerindeki bu fark, yalnızca bilgi eksikliğinden değil; tıpkı vakitte olaylara mümkünlük temelli bakma yetisinin farklılığından kaynaklanıyor.
Çalışmada İngiltere’nin resmi hayat beklentisi tabloları (ONS Life Tables) ile bireylerin kendi öngörüleri karşılaştırıldı. İştirakçilerin IQ düzeyleri, çeşitli bilişsel testler ve genetik datalarla belirlendi. Sonuçlara nazaran IQ düzeyi yüksek bireylerin daha gerçekçi ve dengeli öngörüler yapabildiği görüldü.
Peki bu çalışma, Türkiye’deki bireyler için nasıl bir mana söz ediyor?
Bugüne kadar yapılan pek çok çalışma, Türkiye’de bireylerin içgüdüsel kararlar almaya daha yatkın olduğunu gösteriyordu. “Ne vakit emekli olmalıyım?”, “Bu yatırımı yapmalı mıyım?” üzere sorular birçok vakit tahlil ya da planlama yerine hislerle cevaplanıyor. Bu araştırma, kararlarımızın keyifli sona ulaştırma ihtimalinin IQ düzeyimiz ile yanlışsız orantılı olduğunu gösteriyor. Doğal yüksek IQ düzeyinin sonucunda keyifli olacağınız kararlar almak için tek başına kâfi olmadığı da bir gerçek.
Sağlık ve finans bilgilerinin yalnızca sayılarla değil, mümkünlük kıymetleriyle sunulması, bilhassa finansal okuryazarlık düzeyi düşük bireylerin gerçek kararlar almasına yardımcı olabilir. Yani IQ düzeyiniz kadar bilgi birikiminiz de yanlışsız kararlar almanızda epeyce tesirli. Hatta Türkiye üzere ekonomik ve siyasal hareketliliğin yüksek olduğu bir ülkede bilgi ve deneyimin IQ düzeyinden de değerli olduğu söylenebilir. Fakat bu hususta elimizde bilimsel bilgiler bulunmuyor.
Peki Ya Genetik Faktörler?
Araştırmada, zekâ ile ilişkilendirilen kimi genetik işaretleyicilerin de öngörü maharetlerini etkilediği vurgulanıyor. Lakin burada değerli bir nokta var: IQ düzeyi, kader değil. Eğitimle, bilgiye erişimle ve dijital araçlarla geliştirilebilir bir kapasite. Yani yalnış bir karar verdiğinizi fark ettiğinizde IQ düzeyinizi suçlamadan evvel yeteri kadar bilgiye başvurduğunuzdan emin olmanız gerekiyor. Yani bu araştırma, “Zekiysen kazanırsın” değil, daha çok “Zekiysen, bilgiyi gerçek kullanırsın” bildirisi veriyor.
Siz Ne Düşünüyorsunuz? Kararlarınızı içgüdüsel mi, yoksa mantıksal tahlille mi alıyorsunuz? Geleceği iddia etme maharetinize 10 üzerinden kaç verirsiniz? Yorumlara bekliyoruz.
